Geef het openbaar vervoer in Antwerpen nu eens eindelijk voorrang!

Deze week maakte Antwerps mobiliteitsschepen Koen Kennis (N-VA) het Mobiliteitsrapport Antwerpen bekend. Goed nieuws: er wordt steeds meer gefietst. Of dat ook tot een reële daling van de afgelegde autokilometers leidt, valt te betwijfelen, want de gemiddelde filelengte op de Kleine Ring heeft in 2022 nog maar eens een record gebroken. Slecht nieuws: het openbaar vervoer doet het niet goed. Volgens Kennis blijft dat “een aandachtspunt. Daar moeten we nog bijspringen”. Waar wacht hij op?

Het openbaar vervoer in Antwerpen is de laatste jaren alleen maar teruggedrongen. Vandaag bedienen 11 tram- en 22 buslijnen het Centraal Station en de Rooseveltplaats. In 2011 waren dat 9 tram- en 59 buslijnen. Sindsdien zijn bijna alle buslijnen uit het noorden beperkt tot Keizershoek of Luchtbal, bussen uit de regio Broechem rijden naar Berchem station en bussen uit Rumst en Boom stoppen al aan Antwerpen-Zuid. Wie naar het centrum van Antwerpen wil, moet overstappen op de tram. Maar er rijden te weinig trams en ze zijn te kort. In echte tramsteden als Bazel of Freiburg zijn 43-metertrams de norm en 32-metertrams de uitzondering. In Antwerpen is het precies omgekeerd. Aan overstapbewaking doet De Lijn niet. Kun je het reizigers kwalijk nemen, dat ze bus en tram op den duur ontgoocheld links laat liggen, als ze het voertuig waarop ze moeten overstappen keer op keer voor hun neus zien wegrijden? Aan Berchem station en Antwerpen-Zuid kunnen reizigers op de trein overstappen. Maar bij gebrek aan tariefintegratie moeten ze dan een nieuw ticket kopen en dat doen ze – uiteraard – niet.

Ook stadbewoners zijn erop achteruitgegaan. In 2011 reden er door Zurenborg 4 buslijnen en 1 tramlijn. Vandaag komt er nog maar 1 buslijn. Van de 2 tramlijnen en 5 buslijnen die het Eilandje en omgeving tussen de Meir, de Leien en de Schelde in 2011 bedienden, blijven er vandaag nog 2 tramlijnen en 1 buslijn over. Op de Kaaien en in Nieuw-Zuid is er zelfs helemaal geen openbaar vervoer meer. Tram 11 is sinds maart zonder alternatief afgeschaft wegens werken, al zie je daar op het terrein nog niet veel van. In Deurne-Zuid is tram 4 tussen Berchem station en Eksterlaar simpelweg geschrapt. Tram 9 moet het er alleen doen en dat volstaat niet. Dus haken reizigers af en die zie je niet meer terug. Maar het kan nog erger: vanaf 1 juli rijden er gewoon geen trams meer tussen de Zwaantjes en Hoboken. We wachten bang af of de pendelbus voldoende reizigers kan meenemen en aan de Zwaantjes goed op de trams zal aansluiten. Anders dreigt ook daar massaal reizigersverlies.

Ach en dan hebben we nog niet gehad over de vaak lamentabele of zelfs ontbrekende doorstroming. Buslijnen moeten almaar vaker door een Zone 30, waardoor ze nog trager worden. De stad slaagt er niet in om de tram een vlotte doorgang te geven in de Nationalestraat. Of aan de Meirbrug. Daar heeft een tram gemiddeld meer dan 3 minuten nodig om het kruispunt te passeren. Totale afstand: 75 meter! Trams krijgen zelfs op nieuwe trajecten geen groene golf. Terwijl het zo simpel is: een tram moet alleen maar groen krijgen, als hij er ook is. Als je het goed regelt, kost dat per passage 15 seconden.

Het openbaar vervoer in Antwerpen heeft veel potentieel, maar het krijgt niet de kans zich te ontplooien. Meer trams is een goed idee, maar ze moeten frequent genoeg rijden, overal voorrang hebben, stipt zijn en lang genoeg zijn. Er is geen enkele reden om ze nog ergens onder de grond te steken. Elektrische bussen moeten de stadswijken ontsluiten en betrouwbaar op de trams aansluiten. In de ruime Antwerpse regio moet je alle openbaar vervoer (dus ook de trein) met één vervoerbewijs vlot kunnen gebruiken. Dat kan, als de minister De Lijn behoorlijk financiert, de stad De Lijn voldoende ruimte geeft en De Lijn zich als een echt trambedrijf gedraagt. Kost dat geld? Ja, maar een pak minder dan wat de Oosterweelwerken gaan kosten. En enkel met top openbaar vervoer realiseer je een duurzame modal shift.

Peter Meukens, voorzitter TreinTramBus

Dit artikel verscheen op 8 juni ook op de website van De Gazet van Antwerpen, daar met de titel “Trams in Antwerpen: te weinig, te kort en te traag. Waar wacht de schepen nog op?”